‘Bij de tweede categorie, de grote centrumgebieden, staan Hoofddorp, Alphen aan de Rijn, Hoorn en Amstelveen bovenaan. Oss is hier de grootste stijger, binnenkomend op plek tien. Zeist, nummer zes, heeft goede stappen gezet. De vergrijzing nam relatief af, net als de internetbestedingen en leegstand’.
De vitaliteit nam de laatste jaren vooral toe in verschillende Nederlandse middelgrote centrumgebieden. Breda, Oss, Zeist, Leidschendam, Gouda en Nijmegen doen het goed. De impact van blijft corona zichtbaar, maar dit leidt nog niet tot kaalslag. Dat en meer blijkt uit de nieuwe Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden 2022, van adviesbureau Goudappel.
Centrumgebieden bepalen in hoge mate de leefbaarheid en de sfeer in de steden, dorpen en wijken. De combinatie van winkels, horeca, cultuur, onderwijs, groen en recreatiemogelijkheden in een centrum zorgen voor sfeer, aantrekkingskracht en waardering van bewoners en bezoekers. Ze zorgen voor een levendige en vitale binnenstad.
De vierde landelijk benchmark van Goudappel toont de vitaliteit van 100 centrumgebieden in Nederland, verdeeld over drie categorieën: 31 grootste binnensteden, 30 grote centrumgebieden en 39 middelgrote centrumgebieden. In totaal zijn 23 indicatoren gebruikt om de economische vitaliteit uit te drukken, gegroepeerd naar vier categorieën: Demografie, Voorzieningenaanbod, Ruimtelijke kwaliteit en Bereikbaarheid.
De vitaalste centra blijven grotendeels dezelfde als in 2019, met Amsterdam, Utrecht, Den Haag en Rotterdam in volgorde bovenaan. Daarna volgen Delft, Leiden, Groningen, Eindhoven en Haarlem. Delft is twee plekken gestegen. Vooral door meer doorfietsgebruik, maar ook door een verbeterde veiligheid, digitale vindbaarheid en meer besteedbaar inkomen. Als nieuwkomer op nummer tien staat Nijmegen. De Gelderlandse stad groeide op het terrein van ruimtelijke kwaliteit en bereikbaarheid.
Top 10 vitale centrumgebieden 2022:
- Amsterdam
- Utrecht
- Den Haag
- Rotterdam
- Delft
- Leiden
- Groningen
- Eindhoven
- Haarlem
- Nijmegen
Grootste stijgers 2022:
- Leidschendam-Voorburg
- Oss
- Gorinchem
- Helmond
- Veghel
Bij de grootste binnensteden steeg Breda met zeven plekken het hardst. Dit komt door een afgenomen gevoeligheid voor internetbestedingen, wat goed is voor de horeca, cultuur en andere diensten. Gouda scoort daarnaast beter door relatief gunstigere parkeertarieven, een afname van de leegstand en meer toerisme. Ook Purmerend steeg, door verbeterde veiligheid en afgenomen leegstand.
Bij de tweede categorie, de grote centrumgebieden, staan Hoofddorp, Alphen aan de Rijn, Hoorn en Amstelveen bovenaan. Oss is hier de grootste stijger, binnenkomend op plek tien. Zeist, nummer zes, heeft goede stappen gezet. De vergrijzing nam relatief af, net als de internetbestedingen en leegstand.
Opvallende verschuivingen
De opvallende verschuivingen zijn vooral te zien bij de derde categorie, de middelgrote centrumgebieden. Veel centra worden compacter en krijgen minder leegstad. De absolute uitschieter is Leidschendam-Voorburg, die van plek 93 naar 22 steeg. De gemeente investeerde -net als Capelle aan de IJssel- fors in haar winkelgebied, met ‘the Mall of the Netherlands’. Het centrum is daardoor veel compacter en aantrekkelijker. Ook het openbaar vervoer en de parkeerfaciliteiten zijn verbeterd.
De andere grote stijgers zijn Gorinchem, Veghel, Waalwijk en Nijkerk. Centra als Tiel, Hoogezand en Hoogeveen blijken nog altijd kwetsbaar en zakken een aantal plaatsen. Ook bijvoorbeeld Barneveld en Wageningen, die in 2019 nog goed scoorden, zakken wat weg.
Zichtbare trends
In vergelijking met de vorige landelijke benchmark uit 2019 vallen er meerdere trends op. Allereerst zijn de consumentenbestedingen zowel online als in de winkel weer toegenomen. Online groeide vooral de dagelijkse bestedingen, elektronica en wonen. Consumenten kiezen zo bewuster voor een winkellocatie, doelgericht of juist voor de beleving.
Daarnaast verandert de functiemix in centrumgebieden. Er komen minder winkels, maar juist meer horeca, diensten en cultuur. Tegelijkertijd worden centrumgebieden steeds compacter, met zichtbaar meer binnenstedelijk wonen, en een versnelde bevolkingsgroei.
Ook groeit de aandacht voor een duurzame bereikbaarheid van het centrum, in combinatie met een klimaatadaptieve leefomgeving. Dat betekent meer fietsen en lopen, of keuzes voor zero-emissie-stadslogistiek, en parkeeroplossingen voor auto en fiets.
Vierde benchmark
Via de benchmark brengt adviesbureau Goudappel de aantrekkelijkheid en het toekomstperspectief van de honderd grootste centrumgebieden in Nederland integraal in beeld. De 23 indicatoren zijn volledig gescoord op basis van databronnen en indien mogelijk vergelijkbaar met voorgaande metingen. In 2015, 2017 en 2019 verscheen al eerder een landelijke Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden.